PENNOD 6.
Addysg, Dysgu ac Addysg i bawb
Addewid Llafur Cymru i Gymru
Byddwn yn:
- Gwneud yn siŵr nad oes unrhyw un yn cael ei adael ar ôl trwy ariannu hyd at 1,800 o staff tiwtora ychwanegol yn ein hysgolion cyhyd ag y mae eu hangen. Fel rhan o'n Gwarant i Bobl Ifanc newydd, byddwn yn adolygu ac yn cryfhau'r Fframwaith Ymgysylltu a Datblygu Ieuenctid i gynorthwyo pobl ifanc sydd mewn perygl o ymddieithrio o addysg a hyfforddiant.
- Buddsoddi mwy na £1.5 biliwn yng ngham nesaf Rhaglen Ysgolion a Cholegau'r 21ain Ganrif - y cynllun mwyaf uchelgeisiol o adeiladu newydd mewn cenhedlaeth. Byddwn yn parhau i weithio gydag awdurdodau lleol i drawsnewid amgylcheddau dysgu, datblygu ysgolion carbon net-sero ac agor cyfleusterau ysgolion ar gyfer cymunedau lleol.
- Parhau i fuddsoddi mewn dysgu, addysgu ac ymchwil yn ein colegau a'n prifysgolion i'w helpu i gynyddu i'r eithaf eu cyfraniad i'r economi leol a bywyd cenedlaethol a datblygu ymhellach fel canolfannau rhagoriaeth rhyngwladol. Byddwn yn mynd â'r Bil Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) trwy'r Senedd a byddwn yn adolygu Addysg Oedolion i gynyddu nifer yr oedolion sy'n dysgu yng Nghymru.
- Gweithio gydag ysgolion i'w helpu i fodloni’r heriau iechyd meddwl y mae llawer o ddysgwyr ifanc yn eu hwynebu, gan gynnwys darpariaeth gwnsela ychwanegol trwy gydol tymor nesaf y Senedd.
- Gwella canlyniadau i'n pobl ifanc trwy gefnogi ysgolion ac athrawon i gyflawni ein Cwricwlwm i Gymru sy’n arwain y byd, ac sy'n dechrau yn 2022. Byddwn yn lleihau biwrocratiaeth ddiangen i gefnogi arweinwyr ysgolion i ganolbwyntio ar yr hyn maen nhw'n ei wneud orau - arwain. Byddwn yn gweithredu'r Ddeddf Anghenion Dysgu Ychwanegol newydd, i drawsnewid y profiadau a'r canlyniadau i blant a phobl ifanc. Byddwn yn gweithio gyda phartneriaid i ehangu dysgu ieithoedd tramor modern yn ein hysgolion.
- Parhau i fuddsoddi yn y Grant Datblygu Disgyblion, gan ganolbwyntio ar gefnogaeth i'r disgyblion y mae eu teuluoedd yn wynebu'r heriau ariannol mwyaf. Byddwn hefyd yn amddiffyn y Lwfans Cynhaliaeth Addysg ar gyfer dysgwyr ifanc.
- Cynnal ein hymrwymiad i ddarparu brecwast am ddim i bob disgybl ysgol gynradd, gan gydnabod pa mor bwysig yw hi i blant ddechrau'r diwrnod yn iawn. Byddwn hefyd yn cynnal ein hymrwymiad i ddileu newyn gwyliau trwy adeiladu ar ein Rhaglen Gwella Gwyliau’r Haf. Byddwn yn parhau i gwrdd â'r cynnydd yn y galw am Brydau Ysgol Am Ddim sy'n deillio o'r pandemig ac yn adolygu'r meini prawf cymhwysedd, gan ymestyn yr hawl cyn belled ag y mae adnoddau'n caniatáu.
- Penodi gweinidog ar lefel Cabinet i ddatblygu a bwrw ymlaen â chynigion Bwrdd Ieuenctid Cymru. Bydd hyn yn cynnwys gweithio gyda llywodraeth leol a phartneriaid i ddeddfu ar gyfer fframwaith newydd i wasanaethau ieuenctid yng Nghymru.
- Gwireddu ysgolion sy'n canolbwyntio ar y gymuned trwy fuddsoddi yn yr amgylchedd dysgu, cydleoli gwasanaethau allweddol, a sicrhau ymgysylltiad cryfach â rhieni a gofalwyr y tu allan i oriau traddodiadol.
- Edrych ar ddiwygio'r diwrnod ysgol a'r flwyddyn ysgol i sicrhau bod y ddau yn fwy unol â phatrymau cyfoes bywyd teuluol a chyflogaeth.
- Cefnogi rôl ddemocrataidd awdurdodau lleol mewn addysg a hyrwyddo parch cydradd rhwng llwybrau galwedigaethol ac academaidd mewn addysg Gymreig. Byddwn yn gweithio gydag undebau llafur a llywodraeth leol i ganfod sut y gall mwy o ffedereiddio gefnogi arweinyddiaeth addysg ledled Cymru a sut y gallwn gryfhau cymunedau dysgu proffesiynol.
- Datblygu model cynaliadwy ar gyfer darpariaeth athrawon llanw sydd â gwaith teg yn ganolog iddo.
Dros y degawd diwethaf, mae Llywodraeth Lafur Cymru wedi arwain y rhaglen ddiwygio fwyaf uchelgeisiol a phellgyrhaeddol yn ein hysgolion, ein colegau a'n prifysgolion ers cenhedlaeth. Mae llwyddiant ein diwygiadau wedi golygu bod cyfran y bobl o oedran gweithio heb unrhyw gymwysterau yng Nghymru wedi mwy na haneru ers dechrau datganoli ac mae'r rhai sydd â sgiliau lefel addysg uwch wedi mynd o ychydig dros un o bob pump i fwy nag un o bob tri.
Her y tymor sydd i ddod yw parhau â’r rhaglen ddiwygio hirdymor yr ydym wedi’i dechrau - i ymgorffori cwricwlwm newydd, cyffrous a chreadigol newydd sy’n arwain y byd yn ein hysgolion; i gwblhau'r newidiadau cyllido addysg drydyddol hanfodol yr ydym wedi'u cychwyn ac i barhau i ddatblygu arweinyddiaeth gryfach ar bob lefel o'n system addysg.
Byddwn yn atgyweirio'r difrod a wnaed dros y flwyddyn ddiwethaf i fywydau a chyfleoedd bywyd ein plant a'n pobl ifanc pan welsom y Covid yn tarfu ar eu haddysg. Bydd Llywodraeth Lafur Cymru yn sicrhau bod anghydraddoldebau addysgol yn culhau yng Nghymru, nid yn ehangu, a byddwn yn sicrhau nad oes neb yn cael ei adael ar ôl o ganlyniad i Covid.
Ffordd Llafur Cymru erioed oedd ceisio newid a sicrhau gwelliant cadarnhaol trwy gydweithredu a chonsensws. Byddwn yn gweithio gyda'r asedau pwysicaf sydd gennym - ein plant a'n pobl ifanc, eu rhieni a'u gofalwyr, a'n gweithlu - i sicrhau'r canlyniadau gorau i ddysgwyr, yn enwedig y rhai mwyaf agored i niwed.
Beth wnaethom mewn llywodraeth
- Rydym wedi gwella’n sylweddol y perfformiad mewn arholiadau Safon Uwch - yng Nghymru yn 2019, cyflawnodd 27 y cant raddau A* –A, yr uchaf yn y DU, i fyny o 23 y cant yn 2016.
- Rydym wedi datblygu Cwricwlwm i Gymru, un newydd a diguro, yn dilyn Adolygiad Donaldson ac wedi pasio deddfwriaeth newydd i sicrhau ei fod yn cael ei ddarparu yn ein holl ysgolion. Rydym hefyd yn bwrw ymlaen ag argymhellion Adroddiad Williams ar addysgu themâu yn gysylltiedig â chymunedau a phrofiadau Pobl Dduon, Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig.
- Trwy'r Grant Lleihau Maint Dosbarthiadau Babanod, mae llywodraeth Lafur Cymru wedi lleihau maint dosbarthiadau babanod ar gyfartaledd i 23, gan gyflogi 165 o staff ychwanegol sydd o fudd uniongyrchol i fwy na 6,000 o blant.
- Rydym wedi llwyddo i basio deddfwriaeth y tymor hwn a fydd yn trawsnewid y system yng Nghymru ar gyfer cefnogi plant a phobl ifanc 0-25 oed sydd ag anghenion dysgu ychwanegol.
- Mae llywodraeth Lafur Cymru wedi lleihau cost y diwrnod ysgol trwy ymestyn cefnogaeth ariannol i fwy o deuluoedd. Ni oedd y llywodraeth gyntaf yn y DU i wneud y peth gweddus a gwarantu darpariaeth prydau ysgol am ddim yn ystod pob cyfnod o wyliau ysgol hyd at a chan gynnwys y Pasg 2022.
- Rydym wedi darparu cyllid i ymestyn Rhaglen Gwella Gwyliau’r Haf i blant mewn ardaloedd o amddifadedd uchel fel y bydd dros 14,000 o blant bellach yn elwa.
- Rydym wedi amddiffyn y Lwfansau Cynhaliaeth Addysg ar £30 yr wythnos, sef y rhai a gafodd eu dileu lle mae'r Torïaid mewn grym.
- Rydym wedi dilyn ein huchelgais glir o gyflawni miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050 trwy gefnogi'r galw cynyddol am ddarpariaeth Gymraeg a thrwy ymgorffori caffael sgiliau Cymraeg ar draws y cwricwlwm newydd.
- Rydym wedi buddsoddi yn ansawdd yr addysgu a datblygiad proffesiynol yr holl staff addysgu a staff cymorth. Rydym wedi datblygu'r Dull Cenedlaethol o Ddysgu Proffesiynol a buddsoddi £31m yng nghyllidebau ysgolion i'w galluogi i greu'r amser a'r lle sydd eu hangen ar gyfer dysgu proffesiynol.
- Rydym hefyd wedi datblygu llwybr dysgu Cynorthwywyr Addysgu newydd wedi'i alinio â safonau Cynorthwyo Addysgu newydd a rhaglen Cynorthwyydd Addysgu Lefel Uwch uchelgeisiol.
